Петар Печков

Објавено: среда, 24 октомври 2018 825 326

Во недела (28 октомври) во 3 часот наутро, завршува летното и започнува зимското (вистинско, реално) сметање на времето. Тогаш стрелките на часовниците ќе треба да се вратат за еден час наназад, односно да покажуваат 2 часот, додека модерните електронски уреди тоа ќе го направат автоматски. Овие датуми на поместување се „унифицирани“ од 2002 година, кога европските држави се договорија летното време да стартува од последната недела на март, а зимското од последната недела во октомври.

Примената на „летно време“ низ светот и во Европа трае повеќе од половина век, а во Македонија истото започна од 1983 година, во рамките на тогашна Југославија. Бројни научни студии покажаа дека овие промени од по еден час, неповолно влијаат на човечкиот биоритам и на здравјето (депресивност, летаргичност, проблеми со спиење и др.) дури и до месец дена по промената. Токму затоа, Европската Унија донесе одлука следниот октомври (2019 година) да биде последната административна промена на времето, а државите да се изјаснат кое време ќе го користат: зимското (нормално, природно) или летното (указно, административно). Прашање е кое време (зимско или летно) е најприкладно за Македонија? За ова свој одговор дава . проф. д-р. Ивица Милевски.

Сонцето над Македонија ќе изгрева околу 5.00-5.30 часот наутро, а  заоѓа најдоцна до 19.00-19.30 часот. Во зимскиот период пак, според истото време, Сонцето изгрева околу 7 часот, а најрано заоѓа околу 16.30 часот. Имајќи го во предвид просечното „административно“ работното време кое кај нас е од 8-16 часот, излегува дека со користење на зимско време, во летните утра, „непотребно“ ќе се изгубат 2-3 часа од дневната светлина (помеѓу 5 и 8 часот) во спиење или долга подготовка за работа. Воедно, релативно кратка дневна светлина ќе имаме по завршувањето на работното време, односно од 16 до 19 часот (само 3 часа). Во зимскиот период пак, според зимското време на работа се заминува околу еден час по разденување (повторно непотребно се „губи“ дел од денот), но се враќаме во квечерина или речиси во мрак. Значи во двата периоди, по завршување на работното време, останува сосема малку дневна светлина, што неповолно влијае на современиот биоритам.

Доколку пак прифатиме перманентно летно време, според кое се разденува и стемнува еден час подоцна (во лето денот трае помеѓу 6 и 20 часот, а во зима помеѓу 8 и 17.30 часот), по завршување на работното време ќе ни останува еден час повеќе дневна светлина. Тоа е поблиску до нашиот современ биоритам и начин на живот, односно дополнителна можност за довршување на некои обврски и активности за кои е потребна природна светлина (вработени и ученици во попладневните смени, семејни активности, попладневна рекреација и др.). Сепак, ако Македонија го прифати летното време, а соседните држави Грција и Бугарија го задржат зимското време (што е најверојатно), практично ќе бидеме во истата часовна зона со нив: како да сме ја промениле часовната зона од средноевропска во источноевропска.

Претходното значи дека ниту едната (зимско време) ниту другата (летно време) не ни одговараат потполно, заради како што беше нагласено граничната зонска поставеност на Македонија. Сепак, согласно современиот биоритам, начин на живот и нашите потреби, најсоодветни се 2 решенија: перманентно користење на зимско време, но со поместување на работното време за еден час порано (од сегашните 8-16 часот, на 7-15 часот) или префрлање на перманентно летно време (со кое најверојатно би биле во иста часовна зона со Бугарија и Грција).

Изборот не е едноставен и затоа треба да се направи со подетални социолошки, економски и други анализи, но и во консултации со соседните држави од истата зона (Србија, Косово, Албанија), потоа оние од источноевропската зона (Бугарија и Грција), но и согледувајќи го трендот во Европската Унија - вели во неговата студија проф. д-р. Ивица Милевски од  Институтот за географија при ПМФ во Скопје .